Kiedy w sierpniu 1914 roku pojawiła się pierwsza w XX wieku polska formacja wojskowa – Legiony Józefa Piłsudskiego, na odpowiedź ze Śląska Cieszyńskiego nie trzeba było długo czekać. Setki ochotników przybywały do Cieszyna, od najdalej wysuniętych na północ Dziedzic, po Jabłonków na południu. Nie wszyscy ze względu na wiek mogli zostać legionistami, a i tak po rekrutacji aż 600 śląskich ochotników pod dowództwem por. Jana Łyska wyjechało z Cieszyna 21 września 1914 roku do Mszany Dolnej. Tam weszli głównie w skład 2 Kompanii Śląskiej 1 Batalionu III Pułku II Brygady Legionów. W Cieszynie żegnały ich tysiące rodaków.

Do walki zostali umundurowani i wyekwipowani głównie za zebrane wśród mieszkańców Śląska Cieszyńskiego fundusze. Do dziś zastanawiać może fakt, że nawet Kraków wystawił mniej legionistów niż Śląsk Cieszyński... Walczyli mężnie, a pod dowództwem płk. Józefa Hallera spotkali się w bojach z armiami wszystkich trzech zaborców Polski.

Cieszyńska Nike

Im oraz bohaterom późniejszych walk z wojskami czeskimi atakującymi Śląsk dedykowany był pomnik wzniesiony przed wzgórzem zamkowym w Cieszynie w 1934 roku. Pod figurą ubranej w cieszyński strój Ślązaczki widniał napis: „Legionistom Ślązakom poległym za Polskę”, umieszczono tam również kartusze z nazwami miejscowości, gdzie walczyli.

Zdemontowany już w pierwszym dniu hitlerowskiej okupacji, zniknął na długo. Dzięki odwadze cieszyńskich harcerzy ocalały niektóre elementy pomnika, wykradzione Niemcom i zamurowane w jednym z domów. Dopiero w 2008 roku udało się go zrekonstruować i wrócił na dawne miejsce. Przypomina o tych, którzy w imię ojczystej niepodległości byli gotowi oddać życie i polegli w tej walce.

Pokochali bohaterów

Przy ulicy Frysztackiej 2 mieści się otwarte 10 lat temu przez Sekcję Miłośników Militariów prywatne Muzeum 4 Pułku Strzelców Podhalańskich, dowodzonego przez gen. Hallera i stacjonującego po I wojnie światowej w Cieszynie.

Prezentowane tu zbiory, zgromadzone głównie przez Krzysztofa Neściora, obejmują mundury, wyposażenie i publikacje, które przybliżają dokonania formacji i dobrze służą przekazywaniu młodzieży wiedzy o przeszłości regionu i ojczyzny. Podczas rekonstrukcji historycznych, które odbywają się w różnych miejscowościach, przyciągają do pasjonatów tłumy zainteresowanych.