"Historiografia a tożsamość regionalna w czasach nowożytnych (na przykładzie Śląska Cieszyńskiego w XVI – pocz. XX w.)”  to tytuł najnowszej książki prof. Janusza Spyry.

Publikacja została poświęcona analizie procesu budowy wspólnotowej tożsamości społeczności Śląska Cieszyńskiego, a podstawą są odnoszące się do tego regionu dawnych zapisków: kronik, dzienników, pamiętników.

Prof. Spyra, od wielu lat zajmujący się historią tego regionu, z jednej strony wskazuje na obecność w poczuciu tej tożsamości elementów legendy - w Cieszynie związanej zwłaszcza z początkami miasta, o których wciąż powtarza się wiele niezgodnych z faktami informacji - a z drugiej, przytacza wiele ciekawych historycznych epizodów i faktów, które do tej pory były mało znane.

Pokazuje też, jak różniły się dzieje regionu, opisywane przez katolików i ewangelików.

Odnosząc się do elementów legendy kształtującej regionalną tożsamość na Śląsku Cieszyńskim, wymienia m.in. tę o Studni Trzech Braci i o założeniu Cieszyna w 810 roku przez księcia Cieszymira albo przez trzech synów polskiego księcia Leszka III .

- Jest to jaskrawo niezgodne z ustaleniami archeologów, językoznawców, jak i samych historyków, przeczy również odczuciu, które możemy nazwać „historycznym zdrowym rozsądkiem”. Jak przystało na zawodowego historyka przechodziłem nad tego rodzaju przekazami do porządku dziennego albo starałem się je prostować, aby nie przynosiły szkody „prawdziwej” wiedzy o początkach miasta i regionu. Długo trwało, zanim zrodziła się we mnie refleksja, że tego rodzaju legendarne przekonania, chociaż nieprawdziwe, również są ważną wskazówką służącą poznaniu przeszłości, w pewnym sensie nawet cenniejszą od wiedzy na temat działających w publicznej przestrzeni struktur czy realizowanych planów politycznych. Te bowiem dotyczą sfery zewnętrznej, otaczającej człowieka, natomiast szeroko podzielane utarte opinie potrafią wiele powiedzieć o tym, co ludzie myślą, w co wierzą; krótko mówiąc, co znajduje się „w ich głowach” - pisze prof. Spyra we wstępie do książki.

Więcej opowie podczas spotkania w Książnicy Cieszyńskiej.