Biblijne drogowskazy w świecie sztuki

W ubiegłym roku przyglądaliśmy się jedynej w swoim rodzaju Księdze Koheleta, a w aktualnej wystawie chcemy spotkać się z całością myśli z tego obszaru. Do kanonu ksiąg zwanych mądrościowymi Kościół katolicki zalicza: Księgę Przysłów, Księgę Koheleta, Księgę Mądrości Salomona, Księgę Syracha, a także Księgę Psalmów, Księgę Hioba i Pieśń nad Pieśniami - tłumaczy kurator wystawy Piotr Czadankiewicz.

- Chociaż są to księgi, które - zarówno w tradycji żydowskiej, jak i chrześcijańskiej - uważane są za święte, możemy na nie spojrzeć również jako na skarbiec mądrości życiowej sięgającej poza doraźność, ceniąc je za dystans do rzeczywistości, logikę myślenia i celność spostrzeżeń oraz postulowany porządek moralny. Niosą one również z sobą wartości estetyczne: barwność i ekspresję języka, lirykę aż po humor i sarkazm. Wystarczy odgarnąć trochę wielowiekowego kurzu, archaicznych konwencji i nie zrażać się obecnymi również i tu oczywistościami czy schematyzmem. Postawy autorów, którzy z pokorą patrzyli na życie, starannie ważyli swoje racje i szanowali drugiego człowieka, mogą stanowić swoiste remedium na chaos, agresję oraz banalizację i narcyzm aktualnych czasów. Niezależnie od tego, jak oceniamy dzisiejszą przepoczwarzającą się i spolaryzowaną cywilizację, i po której stronie tych zmagań się opowiemy, warto zapewne w ten czas sięgać również do źródeł własnej tradycji. Dla nas taką funkcję mogą pełnić biblijne księgi mądrościowe, kreujące system wartości i racjonalne myślenie, na których oparte było ostatnie dwutysiąclecie naszego dziedzictwa kulturowego - dodaje.

Do poszukiwań inspiracji w tym kręgu biblijnych tekstów udało się zachęcić grono ciekawych artystów. Autorami prac są: Roman Kalarus, Joanna Kałdan, Michał Kliś, Izabela Kruźlak, Elżbieta Kuraj, Piotr Kutryba, Józef Łysakowski, Wiesław Łysakowski, Elżbieta Pietruczuk, Kazimierz Rochecki, Teresa Sztwiertnia, Jerzy Talik, Mateusz Taranowski, Agata Tomiczek-Wołonciej, Piotr Wisła, Ernest Zawada, Barbara M. Żak. Sam Czadankiewicz również podzielił się swoją artystyczną refleksją inspirowaną Księgą Syracha.

  Piotr Wisła, Księgi mądrościowe i nowe wspaniałe światy, tusz, papier, 2025.

Jak przyznaje, w dzisiejszym świecie sztuki ważny jest sam fakt, że tematykę sakralną podjęło szersze grono twórców. - To cenne świadectwo, zwłaszcza obecnie, kiedy sztuka sakralna w kulturze współczesnej stała się wielkim nieobecnym. Może nie wszyscy to zauważają, ale skutki tego stają się coraz bardziej destabilizujące. Wszak szeroko pojęta twórczość ma istotny wpływ na nasze emocje, wrażliwość i głębię wyobraźni, ale również na racjonalne myślenie. Brak (znikomość) „profesjonalnej” sztuki religijnej to objaw olbrzymiego zeświecczenia i zbanalizowania naszej kultury. Ograniczamy się do tego, co tu i teraz, szybko i wygodnie, bez wysiłku, powierzchownie i ekscytująco, do nowinek i błyskotek. Dlatego każde zatrzymanie się, wyciszenie, jakaś forma refleksji są niezwykle cenne, wspomagają nasze kroczenie drogami refleksji i duchowości - wyjaśnia kurator wystawy.

  Piotr Czadankiewicz, Niech mowa wasza będzie tak tak, nie nie (Mądrość Syracha i supermarket idei), 2025.

Niewątpliwym walorem zatrzymania się na wystawie prezentowanej w Galerii PPP jest też dość różnorodny zestaw technik plastycznych: od grafiki warsztatowej, grafiki cyfrowej i plakatu, przez malarstwo, rysunek, collage, po różne techniki autorskie. 

Bogaty jest też zbiór stosowanych konwencji i poetyk wypowiedzi. Jest tu przekorny, precyzyjny skrót plakatowy, estetyczne rozważania, symbolika, poetycka wrażliwość i stosowany powszechnie język surrealistycznej wyobraźni. 

  Zdzisław Wiatr, Samotna starość, grafika cyfrowa, 2025.

W tych artystycznych strategiach wyrażone zostało przenikanie się światów sacrum i profanum, sacrum, z którym coraz trudno spotkać się w świecie dzisiejszej kultury...