Historycy jednak nadal spierają się o to, któremu z polskich miast należy się ten tytuł. Przejęcie władzy wojskowej w austriackich garnizonach w Krakowie czy Tarnowie miało wprawdzie miejsce dzień wcześniej, ale to w Cieszynie − jeszcze zanim polscy oficerowie w nocy z 31 października na 1 listopada odebrali tu Austriakom dowództwo nad 31. pułkiem piechoty austriackiej i kontrolę nad głównymi punktami miasta − już 19 października 1918 roku działała polska władza: Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego.

Zgromadzeni w cieszyńskim Domu Narodowym przedstawiciele trzech polskich stronnictw politycznych – katolików, ewangelików i socjalistów – przyjęli w tej sprawie rezolucję. Wyłonili spośród siebie po sześciu reprezentantów, którzy wraz z trzema delegatkami organizacji kobiecych utworzyli RNKC. Na jej czele stanęli jako prezydenci ks. Józef Londzin − przywódca Związku Śląskich Katolików, socjalista Tadeusz Reger i dr Jan Michejda, ewangelicki poseł.

Jak mówił prof. Andrzej Chwalba, historyk z UJ, podczas wykładu w cieszyńskim ratuszu, inaugurującego jubileuszowy rok niepodległości, to RNKC jako pierwszy organ władzy uznała przynależność do Polski, choć jeszcze formalnie polskie państwo nie istniało…

Była więc faktycznie pierwszym rządem na ziemiach przyszłej II Rzeczypospolitej. Stało się tak, choć przez sześć wieków tu Polski nie było. Od XIV wieku tereny Śląska Cieszyńskiego stanowiły lenno królów czeskich. Później zostały włączone w struktury administracyjne cesarstwa austro-węgierskiego. A jednak o Polsce przez stulecia tu nie zapomniano.

Najpierw udowodniło to 600 ochotników, którzy wyruszyli stąd w 1914 roku, by jako Legion Śląski walczyć o niepodległość Polski pod wodzą Józefa Piłsudskiego.

W 1918 roku dziesiątki tysięcy Polaków, stanowiących większość narodową we wszystkich – z wyjątkiem frydeckiego – powiatach na Śląsku Cieszyńskim, upominały się o włączenie tego terenu do Polski podczas wieców, m.in. w Cieszynie czy Orłowej. Na cieszyńskim wiecu 27 października 40 tys. zgromadzonych poparło rezolucję: „(…) my, Polacy Księstwa Cieszyńskiego, uznajemy bezwarunkową przynależność naszą i ziemi naszej do Polski i uważamy się odtąd za obywateli wolnej, zjednoczonej i niepodległej Polski”…