Chcemy dotrzeć do świadków, do rodzin ofiar
W piątek 1 marca po raz trzeci w Polsce obchodzony będzie Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych – poświęcony żołnierzom antykomunistycznego niepodległościowego podziemia.
Tego dnia w cieszyńskim ratuszu odsłonięta zostanie tablica upamiętniająca tych, którzy w 1946 r. w Cieszynie zostali skazani na śmierć.
- W sumie przypomnimy 18 postaci związanych z Narodową Organizacją Wojskową oraz oddziałem Konspiracyjnego Wojska Polskiego „Wędrowiec”, wobec których w 1946 r. zapadły w Cieszynie wyroki śmierci, a następnie wyroki te zostały wykonane. Druga z wymienionych formacji była kontynuatorką podziemnej działalności Armii Krajowej. Warto przypomnieć, że na terenie powiatu cieszyńskiego działały również inne organizacje niepodległościowe, jak chociażby Zgrupowanie Oddziałów Narodowych Sił Zbrojnych Henryka Flamego „Bartka”. Wyroki śmierci w stosunku do członków tych organizacji zapadały jednak w innych miejscach i czasie – mówi Ryszard Macura, prezes stowarzyszenia „Wszechnica”, które jest inicjatorem upamiętnienia zamordowanych działaczy niepodległościowego podziemia i ich współpracowników.
Na cieszyńskiej liście ofiar politycznych procesów sądowych, zamordowanych na podstawie tych wyroków znaleźli się: Karol Bączek "Karlik" (26 lat), Edward Bąk "Strzemię" (28), Bernard Brandys (46), Jan Dziedzic "Mściciel" (39), Józef Gabzdyl "Czarny" (22), Władysław Greń "Sówka" (25), Paweł Heczko "Edek" (40), Robert Kołodziej "Ojciec" (44), Zygfryd Kołodziej "Jastrząb" (18), Anna Krużołek (45), Emil Michnik (27), Teofil Młotek "Sowa" (32), Emil Ruśniok "Gustlik" (35), Bolesław Sobocik (36), Eryk Szmajduch "Tarzan" (32), Wilhelm Szwajnoch "Prom" (41), Stefan Wójcik (24), Antoni Zontek (31).
Odsłonięcie tablicy upamiętniającej ich śmierć odbędzie się w cieszyńskim ratuszu 1 marca o 10.30. Później w sali sesyjnej rozpocznie się konferencja z udziałem historyków IPN, poświęcona działalności i losom żołnierzy wyklętych na Śląsku Cieszyńskim.
Program konferencji
10.45 – Otwarcie konferencji „Żołnierze wyklęci” na cieszyńskiej ziemi
11.00 – Wykład Grzegorza Księżyca: Procesy polityczne w Cieszynie w 1946 roku
11.30 – Wykład dr. Adama Dziuby: Podziemie poakowskie w latach 1945 – 1948
12.00 – Przerwa
12.20 – Wykład dr. Tomasza Kurpierza: Likwidacja zgrupowania NSZ Henryka Flamego „Bartka”
12.50 – Wykład dr. Dariusza Węgrzyna: Podokręg cieszyński Narodowej Organizacji Wojskowej
13.20 – Zamknięcie konferencji
- Na uroczystość zapraszamy wszystkich zainteresowanych historią regionu, a zwłaszcza rodziny zamordowanych, których przez tyle lat nie wolno było publicznie wspominać. Przez wiele lat tematyka związana z funkcjonowaniem po II wojnie światowej polskiego podziemia niepodległościowego była albo zakazywana, albo z różnych powodów zapominana. Dlatego dzisiaj z trudnością docieramy do świadków tamtych wydarzeń, bądź rodzin ofiar tamtych czasów. Zdajemy sobie sprawę, że nie wszystkich zdołaliśmy zaprosić osobiście, a chcielibyśmy, by w takiej chwili nie zabrakło nikogo, kto do dziś o nich pamięta – podkreśla prezes Macura.
