W związku z obchodami Dnia Niepodległości w sobotę 8 listopada odbędzie się uroczyste odsłonięcie grobu wojennego plut. Narodowych Sił Zbrojnych Edwarda Biesoka ps. „Edek” oraz jego pięciu żołnierzy.

Grób znajduje się na cmentarzu w Mazańcowicach, w powiecie bielskim, gdzie w grudniu ubiegłego roku odbył się pogrzeb ekshumowanych i przeniesionych z Błatniej szczątków partyzanta.

Uroczystości rozpoczną się o 13.30 Mszą świętą w kościele pw. św. Marii Magdaleny  w Mazańcowicach. Następnie zgromadzeni przejdą na pobliski cmentarz, gdzie odbędzie się odsłonięcie pierwszego nagrobka poświęconego partyzantom Narodowych Sił Zbrojnych ze Zgrupowania Partyzanckiego „Bartka”.

- Jest to pierwsze w województwie śląskim uhonorowanie żołnierzy polskiej partyzantki niepodległościowej opracowane w ramach badań prowadzonych przez Związek Żołnierzy NSZ w programie "Powinniśmy wracać po swoich", a sfinansowane ze środków publicznych Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Gminy Jasienica - mówi Władysław Sanetra, prezes Okręgu Podbeskidzie Związku Żołnierzy NSZ.

Wracać po swoich

"Edek" zginął w walce z plutonem milicjantów 13 maja 1946 r., nie miał jeszcze 19 lat. Był żołnierzem zgrupowania VII Śląskiego Okręgu NSZ, którym dowodził kpt. Henryk Flame „Bartek”. W rodzinnym domu wychowywano Edka i jego trzech braci w duchu wiary i patriotyzmu.

Ojciec był tercjarzem, nazywanym przez innych „Jezuskiem” z powodu swojego religijnego zaangażowania. Niechęć okazywaną hitlerowcom 13-letni Edek przypłacił usunięciem ze szkoły, a gdy rodzice odmówili podpisania volkslisty - został wywieziony na roboty do Niemiec. Pracował w bardzo trudnych warunkach przy żywicowaniu drzew, dlatego uciekł i ukrywał się w rodzinnym domu. We wrześniu 1945 r. rozpoczął naukę w bielskim gimnazjum, ale szybko został usunięty ze szkoły, bo podejrzewano go o kontakty z antykomunistyczną partyzantką.

Dołączył wtedy do „Bartka”. Zorganizował grupę partyzantów pochodzących głównie z jego rodzinnych Mazańcowic, a także sąsiedniego  Międzyrzecza i Zabrzega. Był uczestnikiem pamiętnej defilady zgrupowania w opanowanej przez partyzantów Wiśle 3 maja 1946 roku.

Brał też udział w starciu grupy 10 partyzantów z 24-osobowym plutonem milicjantów z komendy wojewódzkiej z Katowic. Milicjanci, podszywając się pod oddział partyzancki, sprawdzali, kto z ludności jest skłonny pomagać „wrogom władzy ludowej”, a poza tym brutalnymi akcjami wobec cywilów mieli wywoływać niechęć ludzi do partyzantów.

„Edek”, który dowodził partyzantami, wziął do niewoli dowódcę milicjantów i część jego ludzi. Kiedy wzywał do poddania się resztę milicjantów, ukrytych w sąsiednim budynku, jeden z milicjantów strzelił do niego i wywiązała się strzelanina.

- Zginęło wtedy ośmiu milicjantów, a dwóch zostało rannych. Partyzanci, choć mniej liczni i pewnie słabiej przygotowani do walki, stracili na Błatniej tylko jednego żołnierza. Na rozkaz „Bartka” wrócili po kilku dniach i pochowali ciało „Edka” w lesie, w pobliżu potężnego buka, oznaczając miejsce wyciętym na pniu krzyżem i inicjałami -  tłumaczy Bogdan Ścibut, historyk i koordynator projektu „Powinniśmy wracać po swoich”.

Podczas realizacji projektu udało się nie tylko dotrzeć do relacji świadków i odtworzyć przebieg tamtej akcji, ale także odnaleźć ukryty w lesie grób i doprowadzić 18 listopada 2013 r. do ekshumacji spoczywającego w nim Edwarda Biesoka.